In deel 1 van deze serie hebben we gekeken naar de verschillen tussen kiekjes en sprekende foto's. In deel 2 gingen we nader in op de vraag waarom de camera niet “ziet” wat wij zien. Of anders gezegd: op de typische kenmerken van het medium fotografie. In deze derde en laatste aflevering kijken we naar belangrijkste ingrediënten van sprekende foto's. En daarmee zijn we dan in het hart van fotografie praktijk gekomen: weten waar je op moet letten om sprekende te maken.
Waarom kunnen we sommige foto's meer waarderen dan anderen? National Geographic fotografe Annie Griffiths beschrijft in haar boek Simply Beautiful Photographs zes ingrediënten licht, compositie, kleur, moment, beweging en magie.
Licht
Het zal niemand verbazen dat licht een van de belangrijkste ingrediënten is. Fotografie betekent niet alleen schrijven met licht, licht is ook het hoofdbestanddeel van iedere foto. En dan hebben we niet over een juiste belichting met behulp van het diafragma, sluitertijd en ISO. Natuurlijk heb je voldoende licht nodig om een foto te kunnen maken. Maar naast de hoeveelheid licht, gaat het vooral om de kwaliteit van het licht: de kleur van het licht en het spel van licht en schaduw.
Licht heeft vele gezichten. "Light can be gentle, dangerous, dreamlike, bare, living, dead, misty, clear, hot, dark, violet, springlike, falling, straight, sensual, limited, poisonous, calm and soft," in de woorden van Sven Nykvist.
Een van de spannende aspecten van licht is schaduw. Hoe meer licht in de foto aanwezig is, des te minder drama. Als alle details goed uitgelicht zijn, blijft er weinig over voor de fantasie.
De magie van het licht in de fotografie
Compositie
Compositie is niets anders dan het beeld visueel aantrekkelijk vormgeven. Zo componeren dat de kijker weet wat het onderwerp is en de ogen bewust naar alle belangrijke beeldelementen worden geleid. En tegelijkertijd afleidende elementen zo veel mogelijk worden buiten beeld houden.
In de dagelijkse praktijk gaat compositie vooral over:- scheiding tussen onderwerp en achtergrond
- orde in de visuele chaos brengen en
- het beeld visuele spanning meegeven.
Compositie is niet moeilijk, maar het gaat wel iets verder dan de beruchte Regel van Derden.
De magie van compositie in de fotografie
Moment
Een van de kenmerken van fotografie is dat het een momentopname is. Een uitsnede uit de tijd. Welke moment je kiest is een keuze. Jouw keuze. En allesbepalend voor het eindresultaat.
Vrijwel iedereen komt er - na korte of lange tijd - achter dat het veel uitmaakt op welk moment je de ontspanknop indrukt. Doe je dat als jij er klaar voor bent? Of wacht je op het moment dat alles op zijn plek valt.
En wat dat lastig maakt is dat het geduld vraagt en bovenal aandacht voor wat je ziet. Wanneer heeft het onderwerp en de omgeving de meeste uitstraling, de meeste zeggingskracht, de meeste magie?
De magie van het moment in de fotografie
Kleur
Kleur is de muziek die je vaak kunt horen in een sprekende foto. Kleur heeft enorm veel invloed op onze beleving van een beeld. Samen met licht legt kleur de basis voor het emotionele effect. Hoe kun je gebruik maken van dit gegeven?
Een enkele kleur heeft weinig effect. Het gaat vooral om de interactie tussen kleuren. Dit samenspel tussen kleuren kan de foto een harmonische uitstraling geven, spanning oproepen of in visuele herrie resulteren.
Waar het vaak om draait is het aantal en de combinatie van kleuren. Of zoals Jay Maisel het zegt: “You need minimum color for maximum effect.”
De magie van kleur in de fotografie
Beweging
Sluitertijd is een creatief gereedschap. Net als licht en kleur. Door te spelen met de sluitertijd kun je expressie geven aan de foto.
Sluitertijd geeft toegang tot twee onbekende werelden:
- de vluchtige wereld bevroren
- de wereld van bewuste beweging
Je kunt met korte sluitertijden zaken vastleggen die we nooit echt goed zien. Denk aan sportfotografie.
En met relatief lange sluitertijden kunnen we een beeld maken dat we al evenmin uit onze eigen waarneming kennen. Lange sluitertijden biedt de kijker toegang tot de vierde dimensie: tijd. Vaak heeft het weinig meer te maken met het onderwerp, maar meer met het effect dat een tijd opname geeft: energie en schoonheid.
Beweging is een wonder. Een manier om te verwonderen. Het legt de magie van fotografie bloot. We kunnen ons er over blijven verbazen.
De magie van beweging in de fotografie
Magie
Magie – wat mij betreft mag je ook verwondering noemen - is het doel van fotografie. Een doel dat we overigens zelden bereiken. Dus is het meer een streven, een richting waarin we werken.
Vergis je niet. Natuurlijk zien we regelmatig voorbeelden van magische foto's, foto's die verwonderen. Maar het maken ervan is zelfs voor de meest talentvolle fotografen geen dagelijkse kost. Elliott Erwitt vatte het eens fraai samen: “Je hebt veel melk nodig om een klein stukje kaas te maken.”
Magische foto's maak je niet, je krijgt ze. Het vormen de cadeautjes voor het harde werken. Werken met magisch licht, vormgeven met magische composities, wachten op magische momenten, zoeken naar magische kleurcombinaties en verbazen met magische beweging.
Boek
Simply beautiful photographs is een echte aanrader. Het bevat honderden inspirerende foto's die als voorbeeld kunnen dienen om zelf mooie foto's te maken. Simply beautiful photographs is onder meer te krijgen bij bol.com.
In de basiscursus compositie gaan we uitgebreid in op de praktische aspecten van sprekende foto's maken.
