Als ik op reis ben, vormt selecteren dagelijkse kost. Laat me vertellen hoe dat bij mij in zijn werk gaat. Wellicht kun je er je voordeel mee doen?
Als je net zoveel foto's schiet als ik, kun je ze niet allemaal nabewerken. Dat kost simpelweg te veel tijd. Bovendien is het zinloos. De meeste fotografen schieten meer bagger dan goede foto’s. Het is dan ook efficiënter om de kanshebbers er uit te vissen voordat je ze in de digitale doka gaat ontwikkelen.
Fotografen hebben allemaal zo hun eigen stijl ontwikkeld. De één loopt ze door en weet direct welke de winnaars zijn. De ander heeft daar wat meer moeite mee. Ik volg de reductiemethode: een selectieproces waarbij in vijf rondes steeds de zwakste broeders afvallen.
Eerste ronde
De eerste ronde is eenvoudig. Ik projecteer de foto's zo groot mogelijk op een beeldscherm en loop ze in hoog tempo één voor één langs. Meestal doe ik dat in Adobe Lightroom. Doel van deze eerste selectieronde is het kaf van het koren scheiden. Alle foto’s die ongewild onscherp, bewogen, hopeloos slecht belicht zijn of voldoende duidelijkheid en zeggingskracht ontberen worden hier gefilterd. Ik schrik er niet meer van als zo meer dan de driekwart van de foto’s afvallen. Vaak ligt het percentage eerder rond de 90%. Misschien ben ik wel de slechtste fotograaf op aarde? Of - en dat idee spreekt mij meer aan - leg ik de lat hoog. Vooral op het gebied van de zeggingskracht vallen de meeste foto's af: ze ontberen simpelweg iedere vorm van magie.
Iedereen die het boek Magnum Contact Sheets heeft bekeken - of de expositie met dezelfde naam in het FOAM (2015) heeft gezien - weet dat zelfs de meest gelauwerde fotografen zelden meer dan één goede foto per rolletje schoten. Dat is - even snel rekenen - een score van minder dan een halve procent. En dan tellen we de rolletjes die helemaal niets opleverden voor het gemak niet mee.
Volgende rondes
De tweede, derde en vierde ronde zijn lastiger. Deze selectierondes zijn gebaseerd op zeggingskracht oftewel de mate waarin de foto mij aanspreekt. Ook nu projecteer ik ze zo groot mogelijk op mijn beeldscherm. Vaak neem ik iets meer tijd om ze onderling te vergelijken. Het is bij deze rondes de bedoeling dat steeds de helft afvalt. Zo hou je na vier rondes van iedere 100 foto's er ongeveer 3 over.
De selectie is geen wetenschap. Het gaat puur op gevoel. Zeggingskracht is wat ik zoek in foto's. Soms kijk er lang naar een serie met ongeveer dezelfde beelden. Vaak zijn ze snel achter elkaar geschoten. Zo'n zoek-de-verschillen-serie. Dan gaat het er om welke mee gaat naar de volgende ronde. Welke springt er uit? Bij welke vallen alle stukjes op zijn plaats?
Als ik echt kritisch ben geweest, heb ik nu alleen de allerbeste foto’s over. Met deze verzameling ga ik vervolgens aan het slag in de digitale doka van Adobe Lightroom. Doel is te proberen er met nabewerken meer uit te halen zonder dat het opvalt.
Laatste rondes
De allerlaatste selectieronde vindt meestal pas maanden later plaats. Als ik volledig los ben van de emotie die ik op het moment van het maken van de foto voelde. Doel van deze laatste ronde is de absolute toppers uit de vijver met goede foto's te vissen. De lat ligt nu echt hoog. Idee is dat er maar een paar foto's per project aan het selecte gezelschap van top foto's kan worden toegevoegd.
Voor deze selectieronde laat ik de betreffende foto's op A4-formaat afdrukken en hang ik ze aan de waslijn in mijn studio. Zo kan ik er rustig naar kijken en zijn ze onderling goed te vergelijken. In de loop van een paar dagen wordt dan vanzelf duidelijk welke niet sterk genoeg zijn en welke overblijven. Pff.
